Wzrost ciśnienia dzięki zmniejszeniu objętości – zgodnie z tą zasadą funkcjonuje pompa łopatkowa. We wszystkich obszarach zastosowania – ciśnienie, próżnia i kombinacja tych dwóch stanów daje przy tej zasadzie działania bardzo duże możliwości zastosowania.
Każda z pomp próżniowych w zależności od wielkości i sposobu działania – bezolejowa lub ze smarowaniem olejowym – osiągają próżnię do 0,5 bara i szybkość pompowania między 3 a 1,535 m3/h i nadciśnienia do + 2,0 bar przy strumieniu przepływu pomiędzy 3 a 610 m3/h. Przy pracy kombinacyjnej mogą jednocześnie osiągać próżnię do –0,6 bar i ciśnienie +0,7.
W przestrzeni o kształcie cylindra (1) znajduje się niecentrycznie ułożyskowany wirnik (2) tak, że w górnej części (3) prawie styka się z korpusem. W wielu szczelinach (4) wirnika są rozmieszczone tak zwane łopatki (5), które przy obrocie wirnika dzięki sile odśrodkowej swoimi zewnętrznymi krawędziami ślizgają się wzdłuż wewnętrznej powierzchni cylindra. W ten sposób tworzy się pomiędzy dwoma łopatkami przestrzeń tłoczenia (6), której objętość w trakcie obrotu ciągle się zmienia. Poprzez kanał dolotowy (7) powietrze wpływa do komory tłoczenia tak długo, aż tylna łopatka nie zamknie wejścia do kanału (8). W tym momencie strumień został zamknięty w komorze tłoczenia (6), która przy pompach próżniowych i ciśnieniowych posiada swoją największą objętość.
Jeżeli teraz komora ta oddala się coraz bardziej od kanału zasysania jaj objętość staje się coraz mniejsza. Powietrze zamknięte w tej przestrzeni ulega sprężeniu a ciśnienie rośnie. Sprężanie trwa tak długo, aż ciśnienie w komorze sprężania (9) przekroczy ciśnienie komory ciśnieniowej (10) i tam wypływa poprzez kanał ciśnieniowy (11). W niektórych konstrukcjach w kanałach ciśnieniowych znajdują się zawory wylotowe (12), które uniemożliwiają wydostanie się strumień powietrza z komory dopóki nie zostanie osiągnięte końcowe ciśnienie sprężania.
W pompach próżniowych zjawisko przebiega w ten sam sposób, z tym że w komorze (9) i (10) panuje ciśnienie atmosferyczne. Przy pompach ciśnieniowo-próżniowych najniższy punkt otwarcia kanału dolotowego (7) dla próżni następuje nieco wcześniej. Dzięki temu istnieje możliwość, że ze względu na próżnię tylko częściowo wypełniona powietrzem komora zostanie wypełniona poprzez drugi kanał ssący(14). Aby osłabić ujemne oddziaływanie próżni kanał doładowujący jest nieco oddalony od głównego kanału ssącego(7).
Poprzez wybór położenia kanałów ssących (7) i (14) możemy określać stosunek strumieni objętościowych ssania i ciśnienia.